Meerjarenperspectief

We zitten in financieel woelige wateren. We kijken naar een tekort voor de komende jaren: meer uitgaven dan inkomsten. Bijsturen is noodzakelijk. Bovendien zitten we middenin de ‘corona’, met onduidelijkheid wat betreft hoe lang deze situatie duurt, en wat de exacte (financiële) gevolgen precies zullen zijn.

We sturen bij zodat we de gemeentelijke financiën op orde houden:

1. Het weerstandsvermogen weer op peil te brengen : voldoende reserves om risico’s op te vangen wanneer deze zich voordoen.

2. Het sluitend maken van de meerjarenbegroting : evenwicht in de structurele uitgaves en inkomsten.

Tegelijkertijd tonen we ook ambitie en zorgen we dat we – heel gericht – blijven werken en investeren via zeven speerpunten in de Velsense ambities zoals die zijn verwoord in het raadsakkoord en collegeprogramma.

Met deze begroting brengen we komend jaar de ratio van het weerstandsvermogen boven de 1,0. Dat doen we door niet geoormerkte middelen in bestaande bestemmingsreserves toe te voegen aan de Algemene reserve.

Op deze manier stijgt de omvang van de Algemene reserve, en heeft dan voldoende omvang om risico’s op te vangen als die zich voordoen (bij een ratio van 1,0 zijn er evenveel risico’s als middelen in de Algemene reserve).

De maatregelen om het weerstandsvermogen te versterken staan in de onderstaande tabel opgenomen.

Toelichting van de maatregelen

Reservering tekorten 2020 en 2021

0. Ten behoeve van het opvangen van tekorten in 2020 en 2021, die we nu al zien aankomen maar nog niet scherp kunnen ramen, zetten we een buffer opzij met een omvang van € 5 mln.

Verplichte aanpassingen
In het kader van BBV (‘financiële spelregels’) moeten er twee zaken financieel-technisch worden doorgevoerd:

1. Het structurele jaarlijkse tekort van IJmond Werk! moet structureel opgenomen in de begroting (voor € 0,125 mln). Dit levert een vrijval van middelen op van € 2,4 mln. Deze storten we in de Algemene reserve.

2. We hebben de afgelopen jaren gespaard voor onze gemeentelijke bijdrage aan de openbare ruimteprojecten Stationsweg en Julianabrug. De kapitaallasten nemen we structureel op in de begroting (€ 0,2 mln), waardoor er € 2,25 mln vrijvalt die we in de Algemene reserve storten.

‘Ambitie-aanpassingen’
De gemeente Velsen heeft verschillende (bestemmings)reserves waarmee we uitvoering van onze ambities bekostigen. Omdat de financiële situatie er om vraagt stelt het college voor om met een kritisch oog te kijken naar deze uitvoering van ambities:

3. De reserve Visie op Velsen: (a.) De nog niet geoormerkte middelen laten vrijvallen. Bovendien (b. t/m d.) de geoormerkte middelen (maar nog niet toebedacht aan concrete doelen) voor Interessant IJmuiden, Samenspel en het Innovatiefonds laten vrijvallen.

4. In de huidige begroting staat een reservering (financieel-technisch gesproken geen reserve) voor de Velsense bijdrage aan de A8-A9. De discussie over deze wegverbinding is voorlopig nog niet afgerond, en voorlopig is de aanleg dan ook niet aan de orde. Deze reservering tijdelijk laten vallen betekent dat er middelen vrijkomen om in de Algemene reserve te stoppen.

5. De nog niet geoormerkte middelen in de reserve Sociaal domein laten vrijvallen en in de Algemene reserve stoppen.

6. De nog niet toebedachte middelen in de reserve Stedelijke vernieuwing laten vrijvallen en in de Algemene reserve stoppen.

7. Met de stofkam kritisch door de diverse kleinere reserves: vrijval van middelen en in de Algemene reserve stoppen.

8. Actualisatie risico’s

De grootte van de algemene reserve ten opzicht van de risico’s die we als gemeente lopen, bepaalt de ratio van het weerstandsvermogen. Om de actuele stand van de ratio te bepalen worden de risico’s ook geactualiseerd. Dit heeft nu een negatief effect van 0,1 op de weerstandsratio. In de ramingen zijn de risico’s toegenomen, onder andere die bij Jeugdzorg.

Al deze maatregelen opgeteld levert een nieuwe stand van het weerstandsratio van 1,04.

Norm voor ratio weerstandsvermogen
De norm van de raad is vastgestelde op 1,4. In deze onzekere financiële tijden laat het college deze norm tijdelijk los. Bij het opstellen van de Begroting 2021 zijn we uitgegaan van een norm van 1,0. Dit is de norm die door de provincie wordt gehanteerd. Zodra een periode van meer financiële ruimte aanbreekt en de economie is hersteld van de effecten van de Coronacrisis is het tijd om het weerstandsvermogen te verstevigen. Dan kan het verder worden verhoogd om ruimte te maken voor een volgende periode met financiële tegenspoed.

Spaarprogramma
Het spaarprogramma hebben we nodig voor het weer aanvullen van ‘ambitie-reserves’ waar we middelen uit hebben laten vrijvallen om de Algemene reserve aan te vullen. De reservering A8-A9 en de reserve Stedelijke vernieuwing (ten behoeve van inzet op Van Pont tot Park) worden weer aangevuld. Daarvoor gaan de komende periode sparen. Omdat de aanleg van A8-A9 zal voorlopig nog niet plaatsvinden. Daarom nemen we 8 jaar de tijd om onze bijdrage terug te sparen. De reserve Stedelijke vernieuwing sparen we in 4 jaar terug.

We moeten de komende jaren bijsturen om balans te houden in uitgaven en inkomsten. Pijnlijke keuzes om te bezuinigingen zijn helaas onvermijdelijk, het laaghangend fruit hebben we al geplukt. We zijn met deze begroting tot een evenwichtig pakket aan bezuinigingen gekomen: gericht en verdeeld naar de verschillende werkterreinen van de gemeente, in de paragraaf Bezuinigingsmaatregelen worden deze nader toegelicht.

Hieronder in één overzichtstabel het meerjarenperspectief.

Toelichting op het meerjarenperspectief

A. Kadernota
De stand van zaken van het voorjaar (kadernota): een tekort van ruim € 3 mln.

B Ramingen en mutaties Begroting 2021
De ramingen en mutaties in het lopende jaar, denk aan de consequenties van de meicirculaire: positieve invloed, vooral in de jaren 2021-2023. Het voorzichtigheidsbeginsel volgend is ook inschatting van de aanstaande herijking uitkering Sociaal domein meegenomen, net als te tekorten die we zien aankomen bij de Jeugdzorg. Deze zijn nog onzeker, maar we willen ons niet rijk rekenen dus al wel meegenomen in het financiële beeld. Puntsgewijs de ramingen en mutaties op een rij:

• Algemene uitkering

Meicirculaire 2020
Deze meicirculaire heeft een positief effect, dat wil zeggen extra inkomsten voor de gemeente. De belangrijkste mutaties zijn:

• aanpassing van de kerngegevens (accressen);
• nieuwe decentralisatie-uitkeringen voor inburgering en maatschappelijke begeleiding van statushouders.

De aanpassing van de kerngegevens geeft extra financiële ruimte. In 2020 geeft dit € 0,5 mln aan extra inkomsten, dit loopt op naar € 1,5 mln in 2022. Vervolgens daalt dit naar € 0,3 mln in 2024. In de circulaire is geen rekening gehouden met het effect van de coronacrisis.

Herijking Algemene uitkering Sociaal domein
De inkomsten van het Rijk die wij ontvangen als Algemene uitkering krijgen een vernieuwde (herijkte) berekeningssystematiek. In december 2020 worden de effecten van deze herijking per gemeente bekend gemaakt. Voor het onderdeel Sociaal domein is in het onderzoeksrapport per categorie gemeenten aangeven wat het financiële effect is. Voor de categorie waarin Velsen valt is berekend dat dit een nadeel van gemiddeld € 9,08 per inwoner zou betekenen. Echter een nader onderzoek is in de zomerperiode van 2020 afgerond. In het meerjarenperspectief hebben wij rekening gehouden met 70% van het nadeel voor Velsen. Dit is € 420.000.

• Aanpassen indexering naar 1,5%

Zoals in het raadsbesluit van de Kadernota 2021-2024 staat opgenomen is het indexeringspercentage aangepast aan een recentere CPB-raming. De indexering is met 0,1% verlaagt naar 1,5%, dit geeft een voordeel van € 90.000.

• Stijging kosten IJmond Werkt!

In de nieuwe gemeenschappelijke regeling IJmond Werkt! is de verdeelsleutel voor de bijdragen van de gemeenten gewijzigd. De bijdrage van Velsen neemt hierdoor toe (€ 175.000 oplopend naar € 250.000 in 2024).

• Rente voordeel

De dalende marktrente werkt ook structureel in de begroting door. Dit geeft een structureel voordeel van € 180.000.

• Bijgestelde prognose Jeugdhulp en Wmo

De kosten voor Jeugdhulp en Wmo blijven stijgen. We stellen de prognose met € 3.190.000 bij. Bij de Jeugdhulp zien we dat met name de kosten voor specifieke cliënten en ambulante hulpverlening toenemen door de inzet van ‘zwaardere’ zorg. Deze stijging wordt voor een groot deel opgenomen in de bezuinigingsmaatregel 'Grip op uitgaven Jeugdzorg'.

Bij de Wmo zien we dat de aanvragen voor huishoudelijke hulp blijven toenemen. Ook de aanbesteding zorgt voor een stijging van de kosten .

• Overige kleine mutaties

Daarnaast zijn de onderstaande mutaties opgenomen:

• Informatievisie: in de Kadernota is het budget voor de informatievisie dubbel opgenomen, daardoor kan een bedrag van € 58.000 vrijvallen;
• Winstneming grondbedrijf: het voordeel loopt op naar € 155.000 in 2024;
• Afvalscheiding raadhuis: deze kosten kunnen, zoals aangekondigd in de 1e Burap verlaagt worden met € 58.000;
• Invoering wet Basisregistratie Ondergrond: de invoering van deze wet wordt in 2020 en 2021 gerealiseerd (€ 27.000).

• Corona

De financiële effecten van corona zijn nog onzeker, net als de compensatie daarvoor door het rijk. Per saldo houden we rekening met € 0.

C Structurele consequenties van vrijval reserves (t.b.v. versterken weerstandsvermogen)
Om de weerstandsratio te versterken hebben verschillende maatregelen genomen die zorgen voor vrijval van middelen uit bestemmingsreserves naar de Algemene reserve. Dit zorgt soms voor structurele (jaarlijkse) uitgaven, die we dus verwerken in dit financiële beeld.

Ook hebben we een spaarprogramma ingesteld voor onze bijdrage aan de aanleg van de A8-A9 en de reserve Stedelijke vernieuwing: jaarlijks € 0,3875 mln sparen in de periode 2021 t/m 2024.

D Speerpunten ambities
Vanuit het raadsakkoord en collegeprogramma bezien ziet het college zeven prioriteiten om de komende periode niet op te verslappen: Sluiten van het Lokaal Klimaatakkoord, Ontwikkelen van een innovatieve en duurzame economie, Voorkomen van armoede in Velsen, Bouwen aan een effectievere en betaalbare jeugdhulp, Impuls geven aan woningbouwopgave voor Velsen van de Toekomst, Werken aan een aantrekkelijke leefomgeving door gebiedsgerichte integrale aanpak, Inzetten op Integrale veiligheid met de focus op ondermijning en drugsoverlast.

Hierbij past een beperkte en gerichte impuls of intensivering van uitgaven op de volgende punten: Green BIZ, Armoedevisie, Transformatie Jeugdzorg, Versnellen woningbouw, Aanpakken Pontplein, Invest-MRA (i.p.v. vervallen reserve t.b.v. Innovatiefonds duurzaamheid) en Handhaven van vergunningen. Voor een deel kunnen hiervoor bestaande bestemmingsreserves worden ingezet, deels vraagt dit om aanvullende structurele uitgaven.

In de Begroting 2020 is opgenomen om te “Investeringen in de vijf bewegingen”, met een ‘ingroei-model’ voor de jaren 2020 t/m 2024 van 50%-75%-75%-75%-100%. We houden het niveau van investeren op 75%. Dit betekent dat we de laatste stap naar 100% niet doen:

• De ideale buitendienst (€ 90.000);
• Meer participeren (€ 20.000);
• Uitbreiding inzet handhaving en ondermijning (€ 90.000);
• Maatregelen groenstructuurplan (€ 55.000);
• Meer re-integratie (€ 35.000).

E Invulling bezuinigingsmaatregelen
Om de uitgaven en inkomsten in balans te brengen nemen we bezuinigingsmaatregelen, in totaal zo’n € 4,5 miljoen. De bezuinigingsmaatregelen staan in volgende paragraaf beschreven.

F Inzet buffer voor tekorten
Bij het versteken van het weerstandsvermogen hebben we een buffer gemaakt van € 5 mln om tekorten in de jaren 2020 en 2021 te kunnen opvangen. Omdat bezuinigingsmaatregelen net meteen voor de volle honderd procent hun bezuinigingsbedrag opleveren, zetten we in 2021 deze buffer in.